Hemoglobina glikowana i inne niezbędne badania, które pomogą zdiagnozować cukrzycę

Współczesna medycyna stwarza coraz nowsze, dokładniejsze i szybsze metody diagnostyki różnych schorzeń. W gąszczu różnych możliwych do wykonania badań łatwo się zgubić. Warto więc poznać, które badanie w przypadku naszej choroby ma zastosowanie i na jakie pytania pomoże odpowiedzieć, a na jakie nie.

Taka wiedza pozwoli zrozumieć, dlaczego niektóre badania lekarz zleca często, a innych praktycznie nie przepisuje. W diagnozowaniu chorób zawsze należy brać pod uwagę: wskazania do wykonania badań, ryzyko wystąpienia powikłań, a także aspekt finansowy. W przypadku dostępności dwóch metod, pozwalających stwierdzić tę samą nieprawidłowość, jeśli ryzyko związane z ich zastosowaniem jest podobne, uzasadnione wydaje się wybranie tańszej. Powyższe zasady obowiązują także w diagnostyce cukrzycy, jednej z najczęstszych chorób atakujących człowieka.

Stężenie glukozy w osoczu to podstawa

W diabetologii podstawowym badaniem pozwalającym rozpoznać cukrzycę jest oznaczenie stężenia glukozy w osoczu. Gdy badanie przeprowadzane jest na czczo, dwukrotne stwierdzenie w dwóch badaniach wykonanych w różne dni, wyniku większego lub równego 126 mg/dl (7 mmol/l) upoważnia do rozpoznania cukrzycy. Warto zapamiętać sobie zasadę przeliczania jednostek dla stężenia glukozy. Jeśli otrzymujemy wynik w mmol/l, należy go przemnożyć przez 18, aby otrzymać wynik w mg/dl. Druga możliwość rozpoznania cukrzycy to oznaczenie stężenia glukozy o dowolnej porze dnia, w przypadku występowania objawów charakterystycznych dla tej choroby. Aby w takiej sytuacji rozpoznać to zaburzenie, otrzymany wynik musi być większy lub równy 200 mg/dl (11,1 mmol/l). Powyższe wartości odnoszą się do badań wykonanych w laboratorium, a nie pomiarów glukometrem, w przypadku którego wynik obarczony jest za dużym błędem, żeby mógł być podstawą rozpoznania cukrzycy.

Co bada doustny test tolerancji glukozy?

Trzecią możliwością diagnostyczną, pozwalającą rozpoznać, czy pacjent choruje na cukrzycę jest doustny test tolerancji glukozy (OGTT). W tym badaniu także oznacza się stężenie glukozy w osoczu, ale po upływie 2 godzin od spożycia 75g glukozy. Aby wynik otrzymany tą metodą był wiarygodny, należy zadbać o odpowiednie warunki: osoba badania nie powinna ograniczać wcześniej spożycia węglowodanów, w dniu badania być na czczo, wypoczęta, po przespanej nocy, a w czasie 2 godzin od wypicia 75g glukozy nie wykonywać żadnego wysiłku, nawet krótkiego spaceru. Jeśli otrzymany wynik jest większy lub równy 200 mg/dl (11,1 mmol/l), pacjent choruje na cukrzycę, natomiast wynik w przedziale 140-200 mg/dl (7,8-11 mmol/l) oznacza nieprawidłową tolerancję glukozy, czyli jednostkę zaliczaną do stanów przedcukrzycowych.

Hemoglobina glikowana aktualnie nie pozwala zdiagnozować cukrzycy

W panelu dostępnych badań związanych z cukrzycą znajdziemy również pozycję: „hemoglobina glikowana (HbA1c)” (więcej informacji o tym badaniu znajdziesz na stronie: http://oddajcukier.pl/#!/slownik-pojec ). Zgodnie z wytycznymi Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego (PTD), nie jest to badanie zalecane do diagnostyki cukrzycy w Polsce, ze względu na niewystarczającą kontrolę jakości metod diagnostycznych oraz nie określoną jak dotąd wartość decyzyjną dla polskiej populacji. Jest to jednak badanie doskonale sprawdzające się w monitorowaniu przebiegu choroby, ponieważ odzwierciedla średnie stężenie glukozy we krwi w okresie 3 miesięcy poprzedzających oznaczenie. Ogólnie, o dobrze wyrównanej cukrzycy świadczy wynik HbA1c większy lub równy 7% (53 mmol/mol). Bardziej rygorystyczne kryteria dotyczą dzieci i młodzieży, chorych z cukrzycą typu 2 krótko trwającą, a także osób z cukrzycą typu 1 oraz kobiet w ciąży. Z kolei bardziej liberalne cele leczenia stawia się wobec osób starszych, pacjentów z licznymi chorobami towarzyszącymi oraz już obecnymi powikłaniami naczyniowymi pod postacią przebytego zawału lub udaru mózgu

Określanie typu cukrzycy

W diagnostyce rodzaju cukrzycy, z jaką mamy do czynienia pomocne są objawy, okoliczności ich wystąpienia, wiek, masa ciała chorego oraz występowanie chorób towarzyszących. W przypadku podejrzenia cukrzycy typu 1 można oznaczyć stężenie insuliny lub peptydu C, które odzwierciedlać będą stopień uszkodzenia komórek beta trzustki. Jeśli lekarz będzie podejrzewał cukrzycę specyficzną o podłożu genetycznym, hormonalnym, czy na tle choroby zakaźnej, może wystawić skierowanie na odpowiednie badania.

Każde badanie ma swoje konkretne możliwości i ograniczenia. Warto wykonywać tylko te, których wynik ma znaczenie w diagnostyce, monitorowaniu lub ustalaniu leczenia. Dzięki temu zaoszczędzimy pieniądze i czas, a także nie będziemy niepotrzebnie narażać swojego zdrowia na ewentualne powikłania.